RYZYKO ZABURZEŃ INTEGRACJI SENSORYCZNEJ U MAŁYCH DZIECI I NIEMOWLĄT

Kiedy rozmawiałam z rodzicami dzieci 2-5 letnimi przed diagnozą SI dopytywałam ich szczególnie o pierwszy rok życia. Po latach pracy, zbieranej wiedzy i własnych doświadczeniach jako mama wróciłam do tego etapu. Widziałam, że zaburzenia SI u dzieci neurotypowych* na późniejszym etapie (4 lata i wyżej) są konsekwencją „przebywanie’ w grupie ryzyka w pierwszych 2 latach. W swojej pracy poznałam wiele metod pracy z dzieckiem te, które na dłużej przyciągnęły moją uwagę to Integracja Sensoryczna i Terapia Behawioralna (skupienie się na rozwijaniu zachowań pożądanych i redukcji zachowań niepożądanych). Obie tak bardzo różne ale łączy je właśnie mały człowiek.

Dzieci tak po prostu nie rodzą się i od razu są przypisane do grupy ryzyka zaburzeń SI. Jakieś ich zachowania świadczą o tym, że potrzebują z naszej rodzicielskiej strony dobrego poprowadzenia. Otwartości na wiedzę i nasze własne reakcje. To jak ja odpowiadam na zachowanie mojego dziecka jest dla niego komunikatem: „tak fajnie, że tak robisz/tak się zachowujesz, rób tak więcej/częściej” lub „nie to nie było fajne, nie rób tak” (uproszczam bardzo, ale mniej więcej tak nasze reakcje czyta dziecko) I teraz trzeba wykonać detektywistyczną pracę, które moje zachowanie wpływa na to, że moje dziecko „zmierza” do grupy ryzyka.

Zobacz, kiedy dzieci znajdują się w grupie ryzyka. Nie bez znaczenia zostają fundamentalne potrzeby. O nich pisałam TUTAJ. Ale co jeszcze?

Jak to sprawdzić ? Trzeba się przyjrzeć 9 sferom:

1. Samoregulacja

Odpowiada za obciążenie stresem i własnymi sposobami na regulowanie go, wyjście z „błędnego koła” i radzenie sobie ze stresorami, które się pojawiają.

U maluszków można ją obserwować w zachowaniu: drażliwość, hałaśliwość, szybkie przechodzenie do intensywnego płaczu, nie uspokajanie się przez ssanie, słuchanie rodzica, zabawę zabawką; trudność z czekaniem na jedzenie, zabawkę, duża ilość jęczenia, marudzenia, lamentowania, płaczu; przygotowywanie na zmianę z dużym wyprzedzeniem; wymaganie stałego towarzystwa osób dorosłych; nagłe wybuchy złości; czas uspokajania dziecka w ciągu dnia przekracza 30 min.

2. Uwaga

To koncentracja, bycie tu i teraz, choć przez chwilę. U dzieci jest króciutka ale jest.

Co warto obserwować w zachowaniu dziecka w kontekście zaburzeń SI: czy się łatwo rozprasza, czy ma trudności w skupieniu się na czymś, czy łatwo przenosi uwagę z jednego zadania na drugie (u dzieci powyżej 13 miesiąca)

3. Sen

Sen nocny (z przerwą na jedno karmienie), który trwa, co najmniej 11h i jest jakościowo dobry snem a nie serią niekończących się drzemek lub nocną przerwą 1-3h na „zabawę”(dotyczy dzieci powyżej 6 mż). Drzemki w ciągu dnia, które nieprzerwanie trwają minimum 1h od czasu położenia dziecka do łóżeczka, do czasu wyjęcia go z łóżeczka. Ich ilość jest różna i zależy od wieku dziecka. Dzieci do 9 miesiąca funkcjonują w systemie trzy drzemkowym, dzieci do 14-18 miesiąca mają dwie drzemki w ciągu dnia. Jedna drzemka jest z niektórymi dziećmi nawet do etapu 4 roku życia.

U maluszków można go obserwować w zachowaniu: wybudza się 3 i więcej razy w nocy, trudno mu ponownie zasnąć, wymaga dużej pomocy ze strony rodzica: huśtanie, bujanie, długi spacer, jazda samochodem, głaskanie po główce, wiązanie w chuście, podanie piersi, smoczka, wożenie autem, lulanie na rękach, bujanie na piłce, hamaku lub w wózku, inne…

4. Jedzenie-karmienie

Ten temat poruszałam w artykule o fundamentalnych potrzebach. Jedzenie czy karmienie dziecka w kontekście ryzyka zaburzeń to obserwacja zachowania dziecka: wymioty lub pojawiający się odruch wymiotny.

5. Ubieranie-kąpiel-dotyk

To czynności, które każda mama i tata wykonuje codziennie. Na ich podstawie wiemy jakie jest to nasze dziecko. Czy ten czas razem jest spokojny czy wymaga od nas nie lada wyzwania emocjonalnego.

Jak to wygląda w kontekście ryzyka zaburzeń SI: dziecko jest zaniepokojone, zestresowane kiedy chcemy mu umyć twarz czy włoski, niechętnie kładzie się na plecach lub brzuchu wręcz stawia opór tym pozycjom.

6. Ruch

Ten temat poruszałam w artykule o fundamentalnych potrzebach.

Co warto obserwować w zachowaniu dziecka w kontekście zaburzeń SI: dziecko jest cały czas w ruchu, huśta się, biega, skacze, nie może usiedzieć w miejscu, jest niezgrabne ruchowo, ma słabą równowagę, potyka się, uderza o różne przedmioty.

7. Słuch-mowa-dźwięki

Sposób komunikacji dziecka. Na początku to płacz a z czasem pojawiają się dźwięki. Jeśli jest płacz to z pewnością pojawia się on z jakiegoś powodu. To sfera, która z mojego doświadczenia bardzo mocno koreluje ze snem, samoregulacją i jedzeniem.

Co warto obserwować w zachowaniu dziecka w kontekście zaburzeń SI: dziecko jest głośne, wydaje z siebie bardzo dużo dźwięków, głos rozprasza je bardziej niż inne dzieci, jest zaniepokojone, zdekoncentrowane dźwiękami, nie reaguje na wskazówki rodzica.

8. Wzrok i światło

Co warto obserwować w zachowaniu dziecka w kontekście zaburzeń SI: czy dziecko jest bardziej pobudzone w tłocznych miejscach np. restauracja, przychodnia; jest wrażliwe na światło, przymyka oczy.

9. Funkcjonowanie emocjonalne

Emocje temat rzeka; -) Ale jak one wyglądają w kontekście zaburzeń SI: dziecko jest zaniepokojone, bojaźliwe do nowych osób, sytuacji; potrzebuje mieć pełną kontrole sytuacji; dziecko unika kontaktu wzrokowego, ma problemy z rozstaniem się z rodzicami; nie bawi się z innymi dziećmi jest agresywny lub wycofany; nie reaguje na ograniczenia i dyscyplinowanie.

Jeżeli w codzienności z dzieckiem i przeanalizowaniu tych dziewięciu sfer nic Cię nie niepokoi to super. Jeśli natomiast „coś” jest na rzeczy to z pewnością lepiej zaopiekować maluszka na początku niż za dwa, trzy lata pracować regularnie na terapii, bo zamiast wyjść z grupy ryzyka wyjdziesz z dzieckiem z gabinetu SI z diagnozą zaburzeń SI.

Nade wszystko profilaktyka.

*dzieci neurotypowe to dzieci, których mózg rozwija się standardowo. Nie mają autyzmu, dysleksji, AHDH,dyspraksji (trudności z planowaniem ruchu) czy innych odmienności, które powodują, że ich mózgi działają po prostu inaczej.

Bibliografia

1. Aron Elaine, Wysoko wrażliwe dziecko, Sopot 2017
2. Aron Elaine N., Wysoko wrażliwi, Łódź 2017
3. Przyrowski Zbigniew, Kwestionariusz sensomotoryczny, Warszawa 2005
4. Przyrowski Zbigniew, Materiały szkoleniowe II stopnia „Kwestionariusz ryzyka zaburzeń SI u niemowląt i małych dzieci Georgia A. DeGangi” Warszawa